Doc.gr

Το Σύνδρομο του Πήτερ Παν

Posted: Monday, 21 September 2015
Το Σύνδρομο του Πήτερ Παν
Όλα τα παιδιά μεγαλώνουν, εκτός από ένα». Έτσι ξεκινάει το κλασικό παραμύθι του James Barrie «Οι περιπέτειες του Πήτερ Παν», του πιτσιρικά που πετάει, ζει στη χώρα τού Ποτέ, δεν μεγαλώνει, πάντα παίζει και έχει αναδειχτεί σε σύμβολο νιότης και ανεμελιάς. Από τα χαρακτηριστικά του ήρωα επινοήθηκε από τον ψυχολόγο Dr Dan Kiley, το σύνδρομο του Πήτερ Πάν. Αυτό το σύνδρομο σημαίνει παρατεταμένη εφηβεία κι αναφέρεται σε άρνηση του ατόμου να μεγαλώσει,ακριβώς όπως ο ήρωας του παραμυθιού, πρόκειται δηλαδή για στάση ζωής. Μπορεί να παρουσιαστεί και στα δύο φύλα αν και είναι συχνότερο στους άντρες.

Οι ενήλικες με το σύνδρομο του Πήτερ Παν έχουν συμπεριφορές που συναντώνται σε αθώα, ανέμελα αλλά και άκαρδα παιδιά , κάνοντας τους άλλους γύρω τους να τους αγαπούν αλλά και να υποφέρουν. Έτσι μπορεί αρχικά να είναι ιδιαίτερα αγαπητοί και γοητευτικοί ενώ στην πορεία βασανιστικοί και κουραστικοί. Μάλιστα ο Kiley στο βιβλίο του «Το σύνδρομο του Πήτερ Παν» γράφει: « Όλες οι γυναίκες γνώρισαν έναν Πήτερ Παν. Τον αγάπησαν, τον παντρεύτηκαν, τον παράτησαν ή τον ξεπέρασαν.. καμία όμως δεν μπόρεσε να του αντισταθεί» Τα προβλήματα του συνδρόμου γίνονται ιδιαίτερα έντονα ακριβώς την στιγμή που απαιτείται κάποια δέσμευση. Έτσι,συχνά επιλέγονται σύντροφοι και παρέες μικρότεροι ηλικιακά που πιθανώς να μην έχουν τις απαιτήσεις μιας ενήλικης ισότιμης σχέσης. Όταν ο ενήλικας «Πήτερ Παν» δεσμεύεται τελικά σε μια σχέση ο/η σύντροφος έχει συχνά ένα μητρικό ρόλο που καταλήγει σε υπερβολική φροντίδα και ντάντεμα,ακριβώς όπως συμβαίνει και στα πραγματικά παιδιά.

Ο ψυχολόγος Εrik Εrikson,ταύτισε την εφηβεία με την εποχή που ο έφηβος επιδιώκει τον αυτοπροσδιορισμό του και αναζητά την προσωπική του ταυτότητα. Πρόκειται για μια εποχή κατακλυσμού συναισθημάτων. Η καθήλωση κάποιου σε αυτήν την ηλικία μπορεί να είναι καταστροφική καθώς τα συναισθήματα της εφηβείας είναι πραγματικά ανεξέλεγκτα. Ουσιαστικά πρόκειται για «κακομαθημένα παιδιά» που ζητούν συνέχεια προσοχή,εγκλωβισμένα σε μια τρομακτική και συναισθηματική στασιμότητα. Δεν έχουν βρει μια ισορροπία κι είναι παγιδευμένα ανάμεσα στον ρόλο του άντρα ,που απαιτεί η κοινωνία να γίνουν,και στο παιδί που αντιστέκεται σε αυτό τον ρόλο.

 Για την συναισθηματική καθήλωση στην παιδική – εφηβική ηλικία οι ευθύνες βαραίνουν την οικογένεια.Πρόκειται για υπερβολικά αδιάφορους γονείς,που εξαγόραζαν με υλικά αγαθά το παιδί για την απουσία τους, είτε για γονείς ιδιαίτερα πιεστικούς κι αυστηρούς είτε για υπερπροστατευτικούς γονείς που δεν βοήθησαν το παιδιί τους να αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες για να αντιμετωπίσει τη ζωή.Η ασφυκτική αυτή προστασία έχει ως συνέπεια το παιδί να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και να μην εμπιστεύεται τις ικανότητές του, αδυνατώντας έτσι να αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις και τις προκλήσεις της ενήλικης ζωής. Κάτω από τα «παιδικά» συναισθήματα και τον ναρκισσισμό που χαρακτηρίζει τον ενήλικα με το Σύνδρομο του Πήτερ Παν κρύβεται μια απέραντη θλίψη κι ένας θυμός δυσβάσταχτος που δεν είναι σε θέση να τα αναγνωρίσει και να τα επεξεργαστεί.

Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένας ενήλικος Πήτερ Παν είναι ότι δεν μπορεί να αναπτύξει ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις, να δεσμευτεί, να αντιμετωπίσει τον φόβο της ευθύνης. Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά επιλέγει φίλους και συντρόφους μικρότερης ηλικίας, οι οποίοι δεν έχουν ανησυχίες, μελλοντικά σχέδια και τις απαιτήσεις μιας ισότιμης σχέσης. Στην περίπτωση δε που η σχέση προχωρήσει, είναι πολύ πιθανό ο ευθυνόφοβος Πίτερ να αποχωρήσει.

 Όπως υπάρχει το σύνδρομο του Πίτερ Παν, υπάρχει και η περίπτωση των ανθρώπων που αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες από όσες πρέπει και πιστεύουν ότι είναι υπεύθυνοι για τους άλλους. Αυτή η συμπεριφορά είναι γνωστή ως «σύνδρομο της Γουέντι». Εμφανίζεται και στα δύο φύλα, αν και είναι συνηθέστερο στις γυναίκες. Συχνά τα δύο αυτά σύνδρομα συμπληρώνουν το ένα το άλλο, αφού ο πρώτος ψάχνει μια Γουέντι να αναλάβει τις ευθύνες του και η Γουέντι ψάχνει κάποιον να φροντίζει. Τα άτομα με σύνδρομο Γουέντι αισθάνονται ότι πρέπει να έχουν πάντα τον έλεγχο και καταρρέουν σε περίπτωση απώλειάς του. Ουσιαστικά, όμως, οι πράξεις τους οδηγούνται από τον φόβο της απόρριψης και της εγκατάλειψης.

Η κατάθλιψη μετά τις διακοπές ή αλλιώς το Σύνδρομο Άγχους μετά τις διακοπές

Posted: Monday, 21 September 2015
Η κατάθλιψη μετά τις διακοπές ή αλλιώς το Σύνδρομο Άγχους μετά τις διακοπές
Αν και οι επιστήμονες της ψυχικής υγείας δεν αποδέχονται επισήμως τον όρο αυτό στις διεθνείς ταξινομήσεις, το σύνδρομο άγχους μετά τις διακοπές (Post Vacation Stress Syndrome) φαίνεται ότι πλήττει πολλούς ανθρώπους και όταν συνυπάρχει μάλιστα με άλλες ψυχολογικές διαταραχές χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.
 
Αν και λόγω της οικονομικής κρίσης οι διακοπές έχουν περιοριστεί, σε διάρκεια, σε προορισμούς, αν και όλο και πιο πολλοί φέτος δεν μπόρεσαν να πάνε διακοπές, παρά ταύτα το καλοκαίρι συνδυάζεται με χαλαρότητα, με καλύτερη διάθεση, με διασκέδαση, με θάλασσα έστω και κοντά στην πόλη. Και μόνο λοιπόν ότι φεύγει το καλοκαίρι και ερχόμαστε πιο κοντά στις υποχρεώσεις, που ίσως προσωρινά είχαμε αναβάλει ή τις είχαμε βγάλει από το μυαλό μας, μας φέρνουν πιο κοντά στο Σύνδρομο Άγχους μετά τις διακοπές. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη μορφή στρες. Εκδηλώνεται ύστερα από ξεκούραστες περιόδους της ζωής μας, συνήθως ύστερα από μικρές ή μεγάλες «αποδράσεις» και μπορεί να φτάσει μέχρι τα όρια της κατάθλιψης. Η επαναφορά από τις παραλίες στο χώρο εργασίας και η απαιτητική καθημερινότητα με όλα τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις, δημιουργούν άγχος και ανησυχία, που πολλές φορές οδηγούν στη μελαγχολία. 
 
Το σύνδρομο αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους και συνήθως τις πρώτες μέρες της επιστροφής στη δουλειά. Το άτομο αισθάνεται μια γενικευμένη αδυναμία και αδιαθεσία που συνοδεύεται από ένα αίσθημα κενού. Μπορεί να υποφέρει από αϋπνία καθώς επίσης να νοιώθει υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας. Παρατηρείται επίσης αδυναμία συγκέντρωσης, απάθεια και ανία ως προς την εργασία, αδυναμία λήψης αποφάσεων καθώς και νευρικότητα.
 
Ως εκ τούτου, οι διάφορες πτυχές του τρόπου ζωής του ατόμου επηρεάζονται. Είναι πολύ πιθανό το άτομο να μην μπορέσει να οργανώσει σωστά το χρόνο του με αποτέλεσμα οι υποχρεώσεις να συσσωρεύονται μαζί με τις ήδη υπάρχουσες εκκρεμότητες. Ακόμη, οι σχέσεις με τους γύρω του μπορεί να επιδεινωθούν. Τα πιο κοντινά πρόσωπα στον εργασιακό χώρο αλλά και στο σπίτι μπορεί να υποστούν τις συνέπειες.  Σε προσωπικό επίπεδο το άτομο δεν έχει πραγματική επίγνωση του τι του συμβαίνει, απλά την αίσθηση ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά. 

Εκτός από την ιδιοσυγκρασία του κάθε ατόμου, υπάρχουν και κάποιες καταστάσεις που προδιαθέτουν την εμφάνιση αυτού του συνδρόμου όπως:
 
-Διακοπές μεγάλης διάρκειας ή διακοπές κατά τις οποίες το άτομο δεν ξεκουράστηκε επαρκώς.
-Ανεπαρκής προσαρμογή στο εργασιακό περιβάλλον και πριν τις διακοπές.
-Ανεπαρκή κίνητρα για εργασία και έλλειψη ευχαρίστησης από την δουλειά του.

Για να γίνει πιο ομαλή η «προσγείωση» στην καθημερινότητα καλό θα ήταν να ακολουθήσουμε τις παρακάτω συμβουλές:
-Πριν φύγει κανείς για διακοπές καλό είναι να οργανώσει τις εκκρεμότητες του και να τις καταγράψει καθώς και να καθορίσει τις προτεραιότητές του στην επιστροφή.
-Ένα ταχτοποιημένο γραφείο και μία οργανωμένη ατζέντα θα διευκολύνουν πολύ την προσαρμογή του ατόμου και την ομαλή επιστροφή στα καθήκοντά του.
- Προς το τέλος των διακοπών καλό είναι να εφαρμόζονται σταδιακά οι καθημερινές συνήθειες (ωράριο ύπνου, διατροφή κτλ) για να μπορέσει ο οργανισμός να προσαρμοστεί εκ νέου.
- Η έγκαιρη επιστροφή στο σπίτι δηλαδή μία με δύο μέρες πριν την έναρξη των εργασιακών υποχρεώσεων, δίνει την ευκαιρία στο άτομο να επανέλθει στις παλιές του συνήθειες με πιο ομαλό τρόπο.
-Εφόσον υπάρχει ελαστικότητα και συνεννόηση στο εργασιακό περιβάλλον, καλό θα ήταν οι διακοπές για παράδειγμα του καλοκαιριού να χωρίζονται σε δύο μέρη καθώς οι μεγάλης διάρκειας διακοπές δυσχεραίνουν την προσαρμοστικότητά στη δουλειά. Με το πέρας τους το άτομο αυτόματα σκέφτεται ότι δεν του έχει απομείνει άλλος χρόνος για ξεκούραση.
-Οι σύντομες κοντινές εξορμήσεις κατά την διάρκεια όλου του έτους βγάζουν το άτομο από την καθημερινότητά του με τρόπο σύντομο και αποτελεσματικό σαν τονωτική ένεση. Οπότε δεν βλέπουμε τις καλοκαιρινές διακοπές ως τη μόνη πηγή ευχαρίστησης και ξεκούρασης.